Obserwując swoje dzieci możesz mieć czasem wrażenie, że zabawa jest całym ich światem. Nic dziwnego, nie potrafią jeszcze robić innych rzeczy. Ale czy można stwierdzić z pewnym pobłażaniem, że „to tylko zabawa”? Czy dziecko spędza czas jedynie na rozrywce i odpoczynku, dopóki nie zacznie chodzić do szkoły? A może procesy rozwoju i nauki zaczynają się dużo wcześniej? Zobaczmy, co na ten temat mówią badania naukowe.

Znaczenie nauki przez zabawę

Zabawa jest na początku jedyną, a z czasem najbardziej dostępną, dla dziecka formą nauki. Podczas pozornie nieważnych czynności poznaje ono samego siebie i otaczający je świat. Badaczka Susan Edwards, napisała w magazynie „Australasian Journal of Early Childhood”, że zabawa jest ważnym kontekstem dla procesu uczenia się dzieci. Dlaczego? Ponieważ to w zabawie aktywnie angażują się w kontakt z ludźmi i przedmiotami, które są dla nich źródłem różnorodnych doświadczeń. Taka sytuacja pomaga im nadać sens swoim relacjom społecznym. (1)

Funkcje zabawy

Wielu naukowców badało temat zabawy i opisywało jej funkcje. Ja skupię się tutaj na rolach, jakie przypisała jej Anna Brzezińska w 1985 roku. (2) Przeanalizowała ona zmiany, jakie zachodzą u dziecka pod wpływem zabawy. (3) Na tej podstawie wyróżniła 4 jej funkcje.

1. Kształcąca 

Funkcja kształcąca odnosi się do poznawania przez dziecko siebie i świata, w którym żyje. Maluch w zabawie odkrywa swoje możliwości i ograniczenia. Dowiaduje się, co lubi, a czego woli unikać. Poznaje też otoczenie, do którego należą przyroda, technika, sztuka, ale też inni ludzie. Uczy się reagować na zachowania oraz emocje rówieśników i opiekunów. Dziecko kształci swoje zmysły, sprawność ruchową, a także wzbogaca słownictwo, które ćwiczy w komunikacji z innymi.

Ta funkcja przejawia się szczególnie w zabawie badawczej. Wtedy to młody człowiek zaciekawiony obserwacją zjawisk przyrodniczo-technicznych doświadcza i eksperymentuje. Próbuje poznać i zrozumieć otaczający go świat. Tym samym rozwija logiczne myślenie. Podobnie dzieje się podczas zabawy naukowej, w której kwestionuje się stwierdzenia podane za pewnik i samemu odkrywa rzeczywisty stan rzeczy.

2. Wychowawcza

Ta funkcja daje się zauważyć, gdy dziecko styka się z różnymi sytuacjami społecznymi w czasie zabawy. Musi się wtedy nauczyć, jak dojść do kompromisu pomiędzy interesem własnym a interesami kolegów. Opanowuje strategie negocjacji i doświadcza różnych emocji. Nabywa umiejętności rozwiązywania konfliktów w grupie. Razem z rówieśnikami wybiera miejsce zabawy i potrzebne do niej zabawki, przez co staje się współtwórcą ich dziecięcej kultury.

3. Terapeutyczna

W zabawie z innymi dziecko odczuwa wiele emocji i uczy się je wyrażać. Dowiaduje się, jak skutecznie komunikować swoje pragnienia, lęki i napięcia, których doświadcza w prawdziwym życiu. Rozpoznaje też emocje innych osób i ćwiczy sposoby reagowania na nie. W ten sposób rówieśnicy mogą stać się dla niego źródłem dobrych, bezpiecznych i akceptujących relacji.

4. Projekcyjna

Podczas zabawy dziecko sprawdza siebie w różnych rolach, które są projekcją jego wyobrażeń o realnym życiu. Jest to dla niego źródłem wiedzy o sobie samym i swoich upodobaniach. Dowiaduje się też o swoich mocnych i słabych stronach oraz tym, czego nie lubi. W ten sposób zaczyna kształtować swoją osobowość. Wymyślanie zabaw i ich modyfikacja wspomagają innowacyjne myślenie, które będzie dla dziecka bardzo ważne w planowaniu swojego życia w przyszłości. (4)

Skoro poprzez zabawę możemy stymulować rozwój naszych dzieci, to jakie zabawki najlepiej posłużą w tym celu?

Drewniane zabawki edukacyjne

Im prostsze są zabawki, tym więcej wymagają od dziecka wyobraźni. Dlatego zwykłe drewniane klocki najbardziej rozwijają kreatywność. Ale to wcale nie znaczy, że muszą być nudne lub brzydkie. Klocki w sklepie Puls-Art zdobimy naszymi autorskimi ilustracjami roślin i zwierząt. Są bajecznie kolorowe – tak, jak to bywa w naturze. Dlatego maluchy chętnie po nie sięgają.

Potem same muszą wymyślić, jak klocki ułożyć. Robiąc to ćwiczą percepcję i motorykę. Dla prostych zabawek dziecko potrafi znaleźć mnóstwo zastosowań. Przez to nie nudzą się tak szybko, jak gotowe, plastikowe zestawy do tylko jednego rodzaju gry.

Chcesz zobaczyć, jak takie klocki mogą wyglądać? Zajrzyj do naszego sklepu i sprawdź, jakie zabawki przygotowaliśmy dla Twojej pociechy.

1) Edwards S. (2017), Play-based learning and intentional teaching: forever different? „Australasian Journal of Early Childhood”, 42(2), http://dx.doi.org/10.23965/AJEC.42.2.01, 14.12.2021.

2) Brzezińska A. (1985), Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. W: A. Brzezińska, M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej. Wybrane zagadnienia z teorii i metodyki wychowania przedszkolnego. Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

3) Hurlock E.B. (1985), Rozwój dziecka. T. 2. Warszawa, PWN.

4) Zwiernik, J. (2022). „Oni się tylko bawią” – czy tylko? Kontrowersje wokół hasła nauka przez zabawę. Problemy Wczesnej Edukacji, 54(1), 37–49. https://doi.org/10.26881/pwe.2022.54.03

 

Czytaj także